در ابتدا ذکر این نکته لازم به نظر میرسد که هر سهمی معمولاً دارای دو نوع قیمت یا ارزش است که به ترتیب از آنها به عنوان ارزش اسمی و ارزش تجاری نام میبریم.
ارزش اسمی
ارزش اسمی سهام همان است که در روز تشکیل شرکت پرداخت و یا تعهد شده و سرمایه شرکت در مجموع قیمت اسمی سهام را تشکیل میدهد به عنوان مثال: شرکتی را در نظر بگیرید که سرمایه آن دو میلیون ریال و به هزار سهم دو هزار ریالی تقسیم شده است. پس ارزش اسمی هر سهم این شرکت دو هزار ریال است.
ارزش تجارتی
قیمت تجارتی یا حقیقی هر سهم بسته به فعالیتی است که شرکت داشته و منافعی است که سالانه دارد.
البته شرکتی که در سال به میزان ۸۰ درصد سرمایه خود منفعت داشته باشد با شرکتی که ده درصد سود بدهد قطعا تفاوت دارد و سهام آن به همین نسبت طالب بیشتری دارد و به این جهت در بازار گرانتر به فروش میرسد.
قیمتی که هر سهم در بازار و بورسها به فروش میرسد با قیمت اسمی سهام فرق دارد و قیمت بازار یا ارزش تجارتی نامیده میشود. ممکن است ارزش تجارتی از ارزش اسمی کمتر یا بیشتر باشد. مثلاً شرکتی که فعالیتی نداشته بلکه در اثر زیانهای وارده قسمتی از سرمایه آن از بین رفته است، در بازار به ارش اسمی خریدار ندارد و ناچار به قیمت کمتری فروش میرود.[بورس اوراق بهادار تهران]
گاهی ارزش اسمی و تجارتی با یکدیگر فرقی ندارند. در این صورت گفته میشود که ارزش اسمی سهام با ارزش تجارتی منطبق است.
تعیین قیمت سهام یک شرکت معمولا تابع عوامل مختلفی است که مهمترین آن سودآوری شرکت، انتظار سودآوری آتی شرکت و شرایط کلان اقتصادی کشور است.
در واقع بودجه شرکت و پیشبینی سود هر سهم مهمترین عامل تاثیرگذار بر قیمت سهم است. تغییرات قیمت سهام در سالهای گذشته و میزان تولید و فروش یکسان، وضعیت خاص صنعت، سیاست تقسیم سود سهام، طرحهای توسعه و افزایش سرمایه، ترکیب داراییها و سرمایهگذاریهای شرکت، اعتبار و سابقه شرکت، بدهیهای احتمالی، اطلاعات درونی شرکت و شایعات، نسبت قیمت به درآمد هر سهم (P/E)، عرضه و تقاضای سهام و بالاخره مدیریت شرکت همه از جمله مواردی است که به نوعی بر بالا و پایین رفتن قیمت سهام یک شرکت تاثیرگذارند.